Depois de uma grande actuação no Festival Raízes do Atlântico no Funchal, os BERROGÜETTO apresentam-se este fim de semana no Intercéltico de Sendim. A comemorarem 10 anos de existência e com novo disco gerado com muito carinho e em ambiente familiar, “10.0” (tão bom quanto a obra prima “Hepta” lançada há cinco anos atrás), os BERROGÜETTO continuam a ser, de longe, o mais criativo e interessante projecto folk da Galiza. ANXO PINTOS respondeu por e-mail a uma série de perguntas que lhe coloquei. Dado a proximidade linguística, deixo-vos as respostas deste gaiteiro e sanfoneiro na sua língua mãe – a galega.
O vosso logótipo é apresentado em várias desconstruções. Os BERROGÜETTO são uma banda em permanente desconstrução? É a desconstruir a música de raiz galega (e de outras partes do mundo) que fazem que conseguem ter mais imaginação para se superarem em termos criativos?
Partimos de espazos sonoros demolidos na memória colectiva da sociedade polo paso do tempo; da maraña estética de sete mentes con influenzas diversas, que buscan atopar un ponto de acumulación emerxido do magma primixenio da música galega, mais sen sermos alleos as influenzas que engarzan á perfección co que cada unha das nosas composicións require. Somos unha banda que se construe e deconstrue en sete partes alíquotas de xeito permanente. A criación do grupo baseada nunha xerarquía horizontal garante unha alerta perpetua ante a reiteración e o ensimismamento. Eu diría que temos conseguido un interesante “heptadrilátero” criativo.
Este último disco é o primeiro editado na vossa própria editora. No entanto, a Boa Musica que tinha editado os vossos três discos continua a distribui-lo. O que é que ganham em editar por uma editora própria?
En primeiro lugar a propiedade total dos direitos editoriais da nosa música, e un control total sobre a producción e xestión artística e executiva. En termos subxectivos fai que sintamos este “10.0” como máis próximo. É coma se esta criatura nacera na nosa casa, á vista de todos nós, en lugar da incubadora dun hospital.. E a partires de aí, ti levas o seu proceso de crecímento.. Dalgún xeito “humaniza” ante o noso ollar a súa existencia…
Há uma vontade forte nos BERROGÜETTO em controlarem todo o processo de produção e edição de um disco. É dessa forma que asseguram a vossa própria identidade? Será o “10.0” o assumirem-se como uma banda que gere todo o processo criativo e de produção?
Sí. A intención é suprimir no posible toda intermediación que poda ser asumida de xeito eficiente por BERROGÜETTO. Neste senso contamos na nosa estrutura empresarial con dous profisionais identificados ao cento por cento coa filosofía do grupo. Eles dan cobertura a toda a parte de producción, quedando da man da banda a cuestión artística. Con todo non funcionamos como compartimentos estancos. Todo se opina e debate até cegar ao convencemento colectivo. É unha aposta autoxestionaria que asumimos nun momento de madurez.
Em “Hepta” houve uma série de convidados – da Suécia, da Arménia, da
Hungria. Mas todos eles funcionam mais como um oitavo membro do grupo
BERROGÜETTO do que propriamente um convidado que vem trazer algo de
novo ao som dos BERROGÜETTO. Talvez isso aconteça pelo facto de o vosso som ser universal, utópico, como se de um sonho vosso se tratasse? Pelo facto de se assumirem como BANDA e não como um conjunto de individualidades?
En “Hepta” quixemos traer a nosa música timbres e ollares doutras culturas musicais da Europa, que inicialmente podían semellar moi distantes estéticamente. Mais o criterio que empregamos para buscar colabouras é sempre posterior á elaboración da nosa música. Así, cada tema suxírenos un timbre posible. E detrás do timbre ven o músico,e non ao revés.. Por iso aparece un nickelharpa pegada a un violino e unha zanfona, un cimbalón a unha gaita e un acordeón. Coa idea de sumarse non de destacarse. A nosa música é un mecanismo ensamblado con moitas pezas pequenas. Iso esixe funcionar como un todo que relega as individualidades a un segundo plano. BERROGÜETTO entende a súa música coma o sumatorio das súas sete vontades. Ë posible que haxa algo utópico no noso xeito de funcionar. Cremos que o mundo é mellorábel contando coa mellor vontade e disposición de todos; mais para iso sempre é preciso ter en conta “ao outro” e tamén ao noso entorno…
Demoraram cinco anos a lançar “10.0”, depois de “Hepta”. Porquê tanto tempo? Será que “Hepta” como obra prima que é vos deixou exaustos em termos criativos? Ou tiveram receio de não voltar a fazer um disco tão bom como “Hepta”?
Soemos deixar pasar un ano inteiro despois de cada traballo sen criar nada de xeito colectivo. Iso permítenos gañar certa distancia do feito con anterioridade. A partires daí comezamos a traballar, mais despois do “Hepta” fixemos moitos concertos e iniciamos case todos proxectos persoais. Xunto a isto comezou no grupo un debate sobre a necesidade dun troco na xestión de todo o relacionado coa parte administrativa e de producción. Todo isto sumado, xerou unha importante demora á hora de acometer un novo traballo da banda. A casualidade fíxoo coincidir co noso décimo aniversario… E ademáis somos un grupo que mira e remira o que fai. Até non estarmos completamente convencidos que temos nas nosas mans o disco que queremos non damos por resolto o proceso… Mais non traballamos nunca co medo de non superar a calidade de entregas anteriores. O gosto muda. A música tamén… Nunca se sabe se para mellor ou pior. Nese ponto xa non decidimos nós.
Qual é o segredo da vossa sonoridade em que apesar de irem buscar referências a muitas músicas de outros mundos – klezmer, folk nórdico – há sempre uma sonoridade muito própria associada a um lugar utópico da Galiza (como se fosse uma pequena ilha encravada entre as rias e o atlântico).
O clima, a orografía, os recursos naturais comprometen para sempre a idiosincrasia dun povo. Todos aqueles que nacemos nun ponto determinado do planeta adquirimos unha impronta cultural que nos há acompañar o resto dos nosos dias. Partindo diso é inevitábel entrar en contacto con todo tipo de achegas estéticas. Mais ao final é o noso gosto particular o que decide. Se ese gosto está plenanmente enraizado nunha música concreta, as influenzas pousanse por riba dela actuando coma o glutamato na cociña. Potencian e enriquecen unha estética sonora, mais non a desnaturalizan. No cerne do noso imaxinario colectivo está perennemente presente Galiza e as súas músicas. E orbitando ao seu arredor a búsqueda dunha revisitación contemporánea da mesma, evocadora en parte, telúrica en ocasións, particular sempre.
Porquê o tema “Cracóvia” ser tão terra-a-terra, tão marcadamente klezmer a fazer lembrar os polacos KROKE?
Dez anos de música ao vivo polos camiños da vella Europa dan para moito cnvívio con músicas e músicos. Quixemos neste traballo deixar ao trasluz ese contacto espontáneo e vivo coas influenzas alleas. En Cracovia esa visibilidade faise a flor de pel..
“10.0” parece-me um disco extremamente contemporâneo. Posso chamar-lhe de música “folk”, mas dificilmente o chamo de “música tradicional”. Onde é que a influência da música tradicional galega se encontra nas vossas composições?
BERROGÜETTO non é un grupo de música tradicional. Somos un grupo comprometido coa música galega mais cunha total liberdade de criación. En traballos anteriores existía unha percepción máis clara do noso vencello coa música tradicional. Mais neste “10.0”, tratándose dun disco que celebra dez anos de existencia, pareceunos oportuno reflexar todas as nosas inquedanzas e influenzas posibles. Saínos un traballo onde cada membro do grupo aporta prácticamente dúas composicións. Non hai ninguna melodía tradicional. Con todo cremos que nas nosas composicións hai un pouso estético que fai recoñecible a nosa orixe cultural.. ás veces unha melodía enteira com “Vamosindo”, outras unha frase, outras a ornamentación, outras o fraseo…
É verdade que tem havido ao longo da vossa carreira restrições por parte da Rádio Nacional de Espanha (excepção feita a alguns programas específicos da Rádio 3) em divulgar a vossa música porque os vossos temas são cantados em galego?
Mais que con Radio Nacional de España, as radios privadas con espacios de radio-fórmula non inclúen as linguas co-oficicias do estado como son o catalán, o Euskera e o galego. Cremos que inda existe un longo treito que percorrer no espazo democrático español para normalizar a presenza das linguas minoritarias do estado.
Como vêem a evolução da música galega ao fim destes 10 anos? Haverá demasiados grupos a apostar numa sonoridade ligada ao atlântico-norte – vulgo “celta”? Haverá pouca gente a procurar re-interpretar a música rural galega, dos cegos e das tabernas?
Temos unha visión moi positiva da evolución experimentada pola música galega nestes dez anos. Eu diría que se pasou dunha visión exclusivamente celto-atlántica a prantexamentos que evolúen a partires de patróns estéticos máis próximos á nosa tradición musical. Inda que é certo que se mantén certa querencia polo atlantismo, moitos grupos e solistas foron quen de consolidaren propostas propias e sólidas. Grazas a isto contamos hoxe cunha xeración de músicos que ocupan todo o abano imaxinabel, desde o máis tradicional ao máis contemporáneo, pasando en ocasións pola mestizaxe coherente, veña de onde veña.. E amáis diso contamos co encomiébel traballo de moita xente que a nivel particular e sen ningún tipo de axudas teñen feito un extraordinario traballo de campo que rescata para a sociedade un patrimonio etnográfico que doutro xeito sería perdido.. Si é certo que o folc pode ter ocupado en parte o espazo social que antano ocupaba a música tradicional. Quere dicir isto que o folc comeza a ser saída natural para a xente formada no eido tradicional. Deste xeito temén se asegura un grande coñecemento da materia prima antes de poñerse a criar propostas proprias.
Foste colega de CARLOS NÚÑEZ, quando estudavas gaita de foles. Penso que vocês eram os dois melhores alunos. Como comentas os caminhos tão distantes que tu (com os BERROGÜETTO e integrado numa banda) e o CARLOS com os seus projectos a solo traçaram, depois de terem também estado juntos nos MATTO CONGRIO?
Coincidimos e medramos xuntos baixo a ollada de ANTÓN CORRAL, mestre artesán e gaiteiro que coa súa vinda á escola de Artes de Vigo catalizou en grande medida o devir do mundo da gaita na bisbarra de Vigo. Logo da nosa estadía no “Grupo Didáctico de Instrumentos Populares Galegos” fundamos xunto a Santiago Cribeiro o grupo “MATTO CONGRIO”. Aquilo foi un laboratorio de experimentación para nós. Buscábamos achegar a nosa música a un público máis amplo, con resoancias actualizadas e mesmo con fusións estilísticas atrevidas para a década dos noventa que daquela comezaba. Pouco a pouco xurdiu en cada un de nós un temperamento músical diverxente. Isto levounos por camiños separados desde o 95. O CARLOS é un intérprete extraordinario tanto na frauta coma na gaita. Era normal que se prantexara a súa carreira en solitario. Eu gosto simplemente de tocar e componer música mediante unha forma de expresión colectiva. Supoño que os dous temos conseguido o que soñabamos cando tocábamos xuntos.
Portuguese